Natuurlijk wil je dat je zeepjes lekker ruiken. Daarvoor heb je parfum- of etherische olie nodig. Maar hoeveel etherische olie mag je in je zeeprecept gebruiken? Helaas heb ik hier geen knip en klaar antwoord op, maar ik kan je wel meenemen in mijn zoektocht naar de aanbevolen gebruikspercentages.
Etherische oliën worden ook wel aromatische oliën, essence of essentiële oliën genoemd. Hoewel je het olie noemt, bevat etherische olie geen vet. Het zijn vluchtige stoffen die vaak van planten zijn gemaakt (Bron: Waar Zit Wat in). Het wordt gebruikt om zeep op natuurlijke wijze te geuren.
Geurolie en parfumolie?
Maar. Etherische oliën kunnen ook synthetische geurstoffen bevatten als je niet goed oplet in de winkel. En zelfs van een betrouwbare leverancier, kan er soms toch geknoeid zijn met de etherische olie. Hoe weet je of je met echte etherische olie of namaak te maken hebt? De Hekserij heeft daar een duidelijk artikel over geschreven. Daarin valt te lezen dat de term “etherische olie” niet door de wet is beschermd. Elk product, dus ook een synthesche variant, mag daarom als “etherische olie” worden verkocht. Er zijn op dit moment nog geen algemene, gebruikelijke of wettelijke kwaliteitseisen aan gesteld.
Toch zijn er wel een aantal dingen waar je op kunt letten.
Etherische oliën waarmee genknoeid is, zijn vaak goedkoper. Dus als het te mooi is om waard te zijn, vooral bij kostbare oliën zoals roos, jasmijn en oranjebloesem, dan is dat vaak ook zo.
Soms staat er ‘geurolie’ of ‘parfumolie’ op de verpakking, bijvoorbeeld bij de Action. Het kan geen kwaad om te kijken of er 100% etherische olie op het flesje staat en ook de botanische, Latijnse naam van de etherische olie. Daarnaast moet het land van herkomst ook op het etiket vermeld staan.
Ook in andere winkels kun je flesjes vinden die verdacht veel op etherische olie lijken, maar het in essentie niet zijn. Dit zijn oliën waar meestal synthetische geurstoffen inzitten of die zijn verdund.
Bij synthetische geurstoffen moet je denken aan synthethische geraniol dat wordt toegevoegd aan roos etherische olie (om zo de geur te versterken). Bij verdunnen wordt er een andere, goedkope etherische olie aan toegevoegd, zoals atlasceder aan verginiaceder of palmarosa aan geranium.
Er zijn verschillende redenen om te knoeien met etherische olie.
De eerste is het ontbreken van een wettelijk kader. Het is dus in principe niet verboden en je kunt er dus niet voor gestraft worden.
Daarnaast is etherische olie best duur. Niet alle consumenten willen veel betalen en knoeien kan de winkelprijs verlagen.
Tot slot is de kwaliteit niet altijd goed vast te stellen. Zelfs niet door deskundigen in een labaratorium. (Bron: De Hekserij). Het kan dus lonen om niet helemaal eerlijk te zijn.
Hoeveel etherische olie in zeep
Dan nu de hamvraag. Hoeveel etherische olie mag je gebruiken in zeep?
Voor de meeste cosmetica worden geurstoffen gebruikt in een verhouding van 0,5% tot 5% van de totale formule: minder voor producten die je op je huid aanbrengt (en dus ook echt in je huid trekken), zoals gezichtscrème en lippenbalsem en meer voor producten die weer moeten worden afgespoeld, zoals afwasmiddel en zeep. En nog meer voor producten die niet met de huid in contact komen. (Bron: Modern Soapmaking)
Zeep valt onder afwasbare producten. Ik gebruik meestal 2-3% van mijn verzeepte oliën voor het gebruik van etherische oliën. Stel dat je een zeeprecept maakt van 900 gram zeep, dan zou 3% als volgt zijn:
900 x 0,03 (3%) = 27 gram etherische olie
Misschien valt het je op dat de hoeveelheid etherische olie wordt berekend op basis van de olie (plantaardige vetten) in de formule en niet op basis van het totaal. Daar is een reden voor. Bij het maken van zeep gebruik je water als drager voor natriumhydroxide om de vetten te verzepen.
Nadat de verzeping is voltooid, verdampt het water grotendeels uit de zeep tijdens het uitharden.
Als je het gebruik van etherische oliën berekent op basis van de totale formule, zal deze nog geconcetreerder worden tijdens het rijpen van de zeep.
Je hebt dan te veel etherische olie aan je zeep toegvoegd en dat kan allergische reacties veroorzaken. (Bron: Modern Soapmaking)
Etherische olie afwegen
Daarnaast raad ik je aan om de etherische olie met behulp van pipetjes af te meten. Ik weeg altijd met etherische oliën of op een grammenweegschaal. Druppels zijn namelijk onnauwkeurig. Er zijn grote, kleine druppels en oeps een extra druppel.
Etherische oliën zijn sterk geconcentreerd. Daarom mag je ze niet direct aanbrengen op je huid, maar moet je altijd een draagolie gebruiken. Daarnaast zijn etherische oliën zijn vaak brandbaar. Ga daarom voorzichtig om met etherische oliën. Neem ze niet in en houd etherische olie altijd buiten het bereik van kinderen en huisdieren.
In mijn zeeprecepten houd ik me aan de gebruikspercentages die door de Europese Unie zijn vastgesteld. Dat iets natuurlijk is, betekent namelijk niet dat het gebruik altijd veilig is of dat je er niet allergisch voor kunt zijn. Te veel etherische olie in zeep kan bijvoorbeeld huidirritatie veroorzaken.
Gebruik van etherische olie in afwasbare producten
De Europese Unie beschouwt een gebruik van etherische oliën van 3% of minder als veilig in
afwasbare producten, waaronder zeep. Dat is 3% van de totale hoeveelheid plantaardige oliën en boters in een zeeprecept naar gewicht.
Maak je een portiezeep van 454 gram zeep, dan mag je er maximaal 13,6 gram (afgerond 14 gram) etherische olie aan toevoegen. In mijn e-book vind je de maximale hoeveelheden van twintig populaire etherische oliën voor zeep.
Om je een idee te geven, staat hieronder een lijstje met vaakgebruikte etherische oliën en de aanbevolen hoeveelheden:
| Etherische olie | Gewicht in % | Gewicht per pond zeep (454 gram) |
| Bergamot | 3% | 13,6 gram |
| Citroengras | 3% | 13,6 gram |
| Eucalyptus | 3% | 13,6 gram |
| Geranium | 3% | 13,6 gram |
| Lavendel | 3% | 13,6 gram |
| Pepermunt | 2,4% | 11 gram |
| Rozemarijn | 3% | 13,6 gram |
| Tea Tree | 3% | 13,6 gram |
| Ylang Ylang | 2,4% | 11 gram |
Wat het zo ingewikkeld maakt, is dat elke etherische olie andere richtlijnen heeft vanwege mogelijke mogelijke huidirritatie, sensibilisatie en lichtgevoeligheid bij gebruik in zeep, schrijft Kenna, eigenaar en oprichter van Modern Soapmaking. Sommige etherische oliën hebben een lagere aanbevolen dosering, vanwege de allergische reactie die ze kunnen veroorzaken, aldus Kenna.
Zoek voordat je een zeeprecept gaat aanpassen of een geur toevoegt, altijd uit hoeveel je van deze etherische olie in zeep mag gebruiken. Ik kan – ook als hobbyist – niet genoeg benadrukken hoe belangrijk dit is. Zeker als je de zeepjes weggeeft aan familie, vrienden, buren en collega’s.
Wil je zeker weten dat je de juiste hoeveelheden te pakken hebt? Koop dan mijn e-book met 17 geurcombinaties voor zeep. Daarin geef ik de juiste hoeveelheden aan en veilige combinaties voor je zelfgemaakte zeep. Klik hier voor meer informatie
Daarnaast moet je er rekening mee houden dat de ene etherische olie meer weegt dan de andere, omdat deze een andere dichtheid heeft. Daarom weeg je de etherische olie altijd in grammen af. Dat is namelijk veel nauwkeuriger dan een grote, kleine of oeps een druppel teveel etherische olie.
Ik gebruik wel pipetjes om de etherische olie uit de flesjes te halen en kan ook zo beter inschatten of ik bijna op het juiste gewicht zit op de weegschaal. Je kunt hiervoor een precisieweegschaal gebruiken of de KD2000 weegschaal.
De cosmeticawetgeving van de Europese Unie
Waarom is het zo streng? Dat is om jou als consument te beschermen.
Je mag in Nederland niet zomaar zeep gaan verkopen. Alle producten die je verkoopt, ook als het bedankjes zijn voor een bruiloft, moeten een volledig productinformatiedossier (PIF) hebben en geregistreerd zijn bij de CPNP. Daarnaast moet je ook een veiligheidsbeoordeling laten uitvoeren. Alle informatie over cosmeticawetgeving staan gebundeld in de online cursussen van Enjoy Devine Nature.
Deze cosmeticawetgeving geldt trouwens voor de hele Europese Unie. Voordat je het hele document gaat doorspitten: de etherische oliën worden niet vermeld, alleen hun allergenen. Je kunt dus de maximimale percentages bereken op basis van de specifieke allergenen die in deze etherische oliën zitten. Denk aan geranol of eugenal. Hier zijn maximale hoeveelheide voor vastgesteld voor zowel leave-on cosmetica (denk aan gezichtscrème of body lotion) en afwasbare producten zoals zeep.
Eugenol
Eugenol is een veelgebruike geurstof die naar kruidnagel ruikt. Het komt veel in de natuur voor. Zo bestaat kruinagel etherische olie voor wel meer dan 80% uit eugenol.
De stof komt vaak voor in persoonlijke verzorginsproducten en zeep. Het is bijvoorbeeld in lippenbalsem, deodorant en gezichtscrème, maar ook in wasmiddel, maar dus ook in wierook en etherische olie.
Bij normaal gebruik zijn producten met eugenol veilig. Sommig mensen zijn allergisch voor eugenol. Dat is de reden dat eugenol altijd op het etiket vermeld moet worden als het boven een bepaalde hoeveelheid in een product zit. (Bron: Waar Zit Wat In)
Specerijen etherische oliën
Let vooral op bij specerijen etherische oliën. In zelfgemaakte zeep mag je niet meer dan 0,50% per pond zeep kruidnagel etherische olie toevoegen. Dit komt neer op 2 gram etherische olie. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld kaneelblad- en zwarte peper etherische olie. Ook hiervan mag je niet meer dan 2 gram per pond zeep toevoegen. Van vrijwel alle specerijen in de vorm van etherische olie mag je maar een hele lage dosering gebruiken. Kijk dit goed na.
Geraniol
Daarnaast heb je geraniol. Dieze geurstof ruikt naar rozen en zit ook in heel veel cosmeticaproducten, waaronder zonnebrandcrème, deodorant, wasmiddel en wasverzachter. Geraniol komt van nature voor in planternsoorten als rozen en geraniums.
Ook kan het na worden gemaakt. In dat geval is het een syntherische geurstof.
Bij normaal gebruik is het veilig. Wel zijn sommige mensen allergisch voor geranial. Zij kunnen als het in aanraking komt met de huid last krijgen van bijvoorbeeld huiduitslag, jeuk of bultjes. Daarom moet het altijd op het etiket van cosmetica of zeep worden vermeld als het boven een bepaald percentage uitkomt.
Heb je een gevoelige huid? Of ben je voor veel dingen allergisch? Dan kun je parfumvrije zeep maken of kopen. Denk bijvoorbeeld dit honingzeep recept.
Wanneer voeg je etherische olie het beste toe aan zeep?
Je roert de etherische oliën door je zeep nadat deze is ingedikt en je een lichte tot gemiddele trace hebt bereikt. Dit is een fase die ontstaat nadat je de loogoplossing bij je gesmolten boters en oliën hebt gedaan en bent gaan mengen met een staafmixer. Je mengsel is dan al deels afgekoeld en dat is belangrijk, omdat sommige etherische oliën niet goed tegen hoge temperaturen kunnen. Een deel van de geur kan het verzepingsproces dan niet halen.
Een lichte trace betekent dan je zeepvla lijkt op vloeibare honing of magere yoghurt. Bij een gemiddelde trace lijkt het op vanillevla en bij een dikke trace is het mengsel redelijk stijf.
Soms roer je de etherische oliën al door de gesmolten vetten voordat je er de loogoplossing bij giet. Dit doe je bijvoorbeeld als je het mengsel langer vloeibaar wilt houden, omdat je kleur ontwerpen in je zeep wilt maken (swirls). Je verzeept dan op lagere temperauren, wat het weer deels compenseert.
Meer weten over etherische olie in zeep?
Lees dan Smellgoods van Kenna Cote. Naast praktische informatie, staan er in dit boekje ook 40 etherische olie geurcombinaties. Ik vond het zelf een fijn en compact boek om meer te weten te komen over dit onderwerp.
Disclaimer: Op mijn blog deel ik informatie over etherische olie. Dit is mijn persoonlijke mening. Het is niet bedoeld als medisch advies. De inhoud is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. Neem bij twijfel of ziekte altijd contact op met een arts, bijvoorbeeld als je zwanger bent of medicijnen gebruikt.
