Vandaag wil ik het met je hebben over een onmisbaar zeepingrediënt: castorolie. Het zorgt voor extra veel schuim en grote bellen op je zeep. Je huid neemt het gemakkelijk op, het hydrateert én door de bijzondere samenstelling, is er geen andere olie die er op lijkt. Dat maakt castorolie, ook wel wonderolie genoemd, uniek. Niet zo gek dus, dat je het in vrijwel elk zeeprecept tegenkomt.
Castorolie (ricinus communis) is een stroperige olie die geperst wordt uit de noten van de wonderboom. Een tropische boom die waarschijnlijk wel een belletje bij je doet rinkelen, maar waarvan je niet gelijk een beeld hebt van hoe de boom er dan uitziet.
Ik heb het jaren gebruikt om biologische zeep te maken, maar wist tot voor kort ook niet hoe de wonderboom eruitzag. Of hoe ik deze moest omschrijven tijdens mijn workshops.
Daarom ben ik op onderzoek uitgegaan. Ik kon het niet langer voor me uitschuiven, want ik heb een goed antwoord nodig op deze vraag.
In mijn boekenkast stond nog een kleine lexicon van webwinkel Jojoli en voor de rest bood het internet uitkomst.
Deze tropische book is een wolfsmelkgewas (voor de tuinders onder ons)e en komt oorspronkelijk uit India en Afrika. Tegenwoordig groeit de boom ook vaak in landen rond de Middelandse zee.
De wonderboom heeft felrode, stekelige vruchten. Daarom is het ook een sierplant.
Voor de olie, heb je de vruchten nodig.
In elke vrucht zitten ovale zaden die ongeveer zo groot zijn als een boon. Door het koud te persen, wordt er een heldere, vloeibare olie uit gehaald. (Bron: Lexicon van Cosmetische Grondstoffen, Jojoli). \
Als je het in je mengkom giet, dan is het een stroperige olie. Het gaat langzaam uit de fles.
Dan de naam.
De wonderboom wordt zo genoemd omdat deze boom ontzettend snel groeit en ook binnen afzienbare tijd heel hoog kan worden. Nu weet ik niet hoeveel andere bomen dit ook hebben, maar je zou het kunnen beschouwen als een natuurwonder.
Wat is castorolie?
Castorolie is de Nederlandse verbastering van het Engelse Castor oil. Ik heb het lange tijd los geschreven, maar tegenwoordig is deze benaming zo ingeburgerd dat je er net zo goed een samenstelling van kunt maken.
Castorolie, wonderolie of ricinusolie is dus een plantaardige olie geperst uit de wonderbonen.
Het is helder en stroperig. Ik vind het daarom altijd een beetje lastig om af te wegen. Meestal zit ik er een grammentje overheen.
Je kunt het vergelijken met glycerine, het natuurlijke bijproduct van zeep.
Net als glycerine werkt het als bevochtigingsmiddel door vocht uit te lucht te ontrekken en wordt het gemakkelijk opgenomen door de huid. Hiermee voeg je vochtinbrengende eigenschappen toe aan je biologische zeep.
Castorolie bevat daarnaast gezonde Omega-9 vetzuren. Het helpt tegen droog, breekbaar haar. Daarom zit het ook vaak in shampoobars.
In shampoozeep zit vaak een grote hoeveelheid castorolie: 10-15%. Hetzelfde geldt voor scheerzeep. Zo krijg je extra veel, romig schuim.
Er zit wel een max aan. Meer dan 15-20% wonderboomolie maakt de zeep kleverig. In normale zeep heb je niet meer dan 5-7% in je recept nodig.
Ik raad je aan om altijd een fles op voorraad te hebben.
Door de unieke vetzuursamenstelling, is er geen andere plantaardige olie die je kunt vergelijken met wonderboomolie. Je kunt het dus niet door een ander ingrediënt vervangen.
Castorolie gebruiken bij het maken van zeep
Gebruik 5-7% castarolie in je zeeprecept, als je een dicht en roming schuim op je bar wilt. In combinatie met kokosolie, zorgt het voor extra veel bubbels.
Het verschil? Castorolie heeft meer een romig schuim (grote bellen) en kokosolie meer bruisend schuim (kleine bellen).
Hieronder een tabel met alle informatie over castorolie als zeepingrediënt:
| Castorolie | Ricinus communis |
| Wat is het? | Een heldere, stroperige olie geperst uit wonderbonen. |
| Uiterlijk | Heldere, dikke olie. Vloeibaar op kamertemperatuur. |
| Textuur | Dik, stroperig en plakkerig |
| Geur | Reukloos tot lichthoutachtig * |
| Spreidingseigenschap | Traag* |
| Samenstelling | 1,6% palmetinezuur, 5% linolzuur, 82,7% ricinolzuur, 3,6% oliezuur, 1,5% stearinezuur. * |
| Gebruik | o.a. in lippenbalsem*, zeep, shampoo bars en haarverzorging. |
| Pluspunten | Uniek zeepingrediënt. Het is vochtingbrengend, schuimend en niet vervangbaar door een ander ingrediënt in zeep. |
| Minpunten | Het kan verzorgingsproducten kleverig en rubberig maken, als je er te veel van gebruikt. Bij grote hoeveelheden kan het je zeepmengsel sneller indikken. Het heeft dan een trace-versnellend effect. |
| Vervangen door | Geen vervanger. Het hoge gehalte ricinolzuur maakt deze plantaardige olie uniek in zijn soort. |
| Houdbaarheid | 1 jaar of kijk naar de THT-datum op de verpakking. |
| Pro-tip | Werkt het beste in combinatie met kokosolie in zeep. |
| Aanbevolen hoeveelheid | 5-7% in normale zeeprecepten, 15-20% in shampoozeep |
| Waar te koop | Koop het online bij Jojoli of Natural Heroes. |
Samenstelling van wonderolie
In bovenstaande tabel kun je zien dat castorolie een hoog percentage ricinolzuur bevat (82,7%). Het maakt de zeep verzorgend, schuimend en zorgt voor stabiel schuim op je zeep.
Als professionele zeepmaker valt het je misschien op dat er weinig verzadigde vetzuren inzitten. Dat klopt. Het percentage palmetinezuur is met 1,6% erg laag. (Bron: Jojoli).
Deze lage hoeveelheid maakt je zeep zacht. Zorg er dus voor dat er genoeg harde oliën in je zeeprecept zitten. Deze hebben een vaste vorm op kamertemperatuur. Denk aan kokosolie, cacaoboter of sheaboter.
Deze eigenschappen voegt castorolie toe aan je zeep:
Eigenschappen van castorolie in zeep
| Hardheid | Nee |
| Reinigend | Nee |
| Verzorgend | Hoog |
| Schuimend (bubbels) | Hoog |
| Romig/ stabiel schuim | Hoog |
Waar kan ik castorolie het beste kopen?
Castor olie bestel ik meestal online. In mijn zeep gebruik ik biologische en koudgeperste castor olie.
Als zeepmaker heb ik altijd een fles wonderolie op voorraad. Ik gebruik het niet alleen voor mijn recepten, maar ook tijdens mijn workshops.
Persoonlijk vind ik het vooral een esthetisch ingrediënt. Als een zeep meer schuimt, dan denken we dat deze ook beter reinigt. Maar dit is niet waar. Of we houden van het luxe, schuimgevoel op de huid.
Om toch zeep te kunnen verkopen, moet het haast wel schuimen. Ook al is het geen noodzakelijk ingrediënt. Elk ingrediënt voegt weer een andere eigenschap toe aan de zeep.
Castorolie kan het verzepingsproces versnellen
Als je mijn online cursus volgt, dan is het je misschien opgevallen dat bij sommige zeeprecepten geen castorolie op de ingrediëntenlijst staat. Alle swirl-recepten uit module 3 maak je bijvoorbeeld zonder.
Castorolie kan het verzepingsproces namelijk een klein beetje versnellen.
Dat komt omdat wonderolie veel ricinolzuur bevat.
Het is een onverzadigd vetzuur dat de trace versnelt als je het in grote hoeveelheden in je zeep gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij shampoozeep.
Voor beginners is het handig om dit achterwege te laten.
Ben je wat verder? Dan kun je dit gemakkelijk tegengaan door meer water te gebruiken of door op een lagere temperatuur te verzepen en te kiezen voor oliën met veel onverzadigde vetzuren.
Ik hoop dat je weer wat nieuwe dingen hebt geleerd door deze blog. Laat het me weten door hieronder te reageren.
Ik wist niet dat castorolie zo’n veelzijdig ingrediënt was in het zeepmaakproces. Vooral het verschil in schuimvorming tussen castorolie en andere oliën vond ik fascinerend om te lezen.